Tο chain stay και το μήκος του

Καλύτερα να ξέρετε ό,τι χρειάζεται πριν διαλέξτε το επόμενό σας ποδήλατο.

Συνεχίζουμε και σε αυτό το τεύχος τα περί γεωμετρίας, πρώτα όμως πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι κάθε μία από τις διαστάσεις από μόνη της δεν ορίζει και πολλά πράγματα σε σχέση με τη συμπεριφορά του ποδηλάτου μας, αλλά είναι ο συνδυασμός όλων των διαστάσεων, ένας συνδυασμός από γωνίες και μήκη που θα καθορίσει τελικά το χαρακτήρα του συνόλου. Πολλές φορές θα δούμε κάποιο έντονο χαρακτηριστικό που προσπαθεί να προσδώσει μία από τις διαστάσεις, να εξισορροπείται ή και να ακυρώνεται ακόμα από κάποια άλλη διάσταση. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τα προηγούμενα, ένας λαιμός μεγάλου μήκους, μεγάλης όμως γωνία κλίσης προς τα πάνω, θα δώσει τα ίδια χαρακτηριστικά συμπεριφοράς τιμονιού με κάποιον άλλον κοντύτερου μήκους, μικρότερης γωνίας ανύψωσης που απλά στηρίζεται ψηλότερα στο steerer tube του πιρουνιού. Επίσης, πάλι σύμφωνα με τα των προηγούμενων τευχών, ο κοντύτερος λαιμός σίγουρα θα κάνει το τιμόνι πιο ευέλικτο και παιχνιδιάρικο, όχι όμως όταν συνδυαστεί με τιμόνι πολύ μεγάλου μήκους. Σήμερα θα μιλήσουμε για άλλη μία σημαντική διάσταση που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ποδηλάτου μας, αυτή των chainstays.

Οι ιδιαιτερότητες των mountain bikes
Chainstays ονομάζουμε τους σωλήνες του πλαισίου, οι οποίοι ενώνουν τη μεσαία τριβή με τα dropouts, τις απολήξεις δηλαδή στις οποίες στηρίζεται το κέντρο του πίσω τροχού μας. Στους πίνακες γεωμετρίας των ποδηλάτων μία από τις διαστάσεις στις οποίες αναφέρεται ο κατασκευαστής είναι το μήκος του chainstay, διάσταση που υποδηλώνει την απόσταση μεταξύ των δύο κάθετων με το έδαφος ημιευθειών που τέμνουν, η μία το κέντρο της μεσαίας τριβής και η άλλη το κέντρο του πίσω τροχού. Είναι μία διάσταση πάρα πολύ σημαντική που καθορίζει αρκετά τη συμπεριφορά του ποδηλάτου μας. Σε συνεργασία με το μήκος του οριζόντιου σωλήνα, και τη γωνία του σωλήνα κεφαλής, συντελεί σημαντικά όπως καταλαβαίνουμε στον ορισμό του μήκους του μεταξονίου. Ταυτόχρονα βοηθά κατά πολύ στον ορισμό της παράλληλης θέσης του κέντρου βάρους του αναβάτη σε σχέση με τον πίσω τροχό. Στα ποδήλατα βουνού λοιπόν, που η μετατόπιση του βάρους είναι συνεχής ανάλογα με την κλίση του εδάφους, το μήκος των chainstay παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στην πρόσφυση. Με κεντρική τιμή τα 42,5mm, μήκος που συναντάμε στα περισσότερα αγωνιστικά cross country ποδήλατα, (καθώς γνωρίζουμε πως τα αγωνιστικά δρόμου και cross country ποδήλατα ακολουθούν τα περισσότερα την ίδια περίπου δοκιμασμένη συνταγή γεωμετρίας), έχω την τάση να ορίζω σαν κοντά τα μικρότερης διάστασης και μακριά τα μεγαλύτερης. Στα αγωνιστικά ποδήλατα δρόμου ο ανάλογος αριθμός είναι τα 40,5mm.

Full suspension εναντίον  hardtail
Τα περισσότερα ποδήλατα διπλής ανάρτησης κατασκευάζονταν με μακριά chainstays σε σχέση με τα hardtails, λόγω της διαδρομής του πίσω τροχού, όμως λόγω της συνεχούς βελτίωσης των σχεδιασμών χρόνο με το χρόνο, βλέπουμε πολλά από τα σημερινά full suspension να κατασκευάζονται με chainstays μήκους κάτω των 42.5mm. Φυσικά καταλαβαίνουμε πως όσο μεγαλύτερη είναι η διαδρομή της πίσω ανάρτησης, τόσο δυσκολότερη και η σχεδίαση πλαισίου με κοντά chainstays. Είναι πολύ εντυπωσιακή λοιπόν η περίπτωση της Specialized, η οποία κατάφερε να κατασκευάσει το 8 ιντσών downhill ποδήλατο της, το Demo 8 με μήκος chainstay 42.1mm.

Βασικό χαρακτηριστικό ενός ποδηλάτου με κοντά chainstays κατά την κατάβαση, είναι η εύκολη και γρήγορη αλλαγή πορείας, καθώς το κέντρο βάρους του αναβάτη βρίσκεται πιο κοντά στον πίσω τροχό. Το ποδήλατο γίνεται πολύ πιο ευέλικτο αλλά και νευρικότερο στις υψηλές ταχύτητες, καθώς τα πόδια του ποδηλάτη πατούν πιο κοντά στο κέντρο του πίσω τροχού, οπότε με μικρότερη κίνηση του σώματος επιτυγχάνεται γρηγορότερη στροφή. Επίσης, ο μπροστινός τροχός απογειώνεται ευκολότερα κατά το τράβηγμα του τιμονιού.

Ενώ τα μακρύτερα chainstays εξασφαλίζουν μεγαλύτερη σταθερότητα στις υψηλές ταχύτητες, θυσιάζοντας όμως μέρος της ευελιξίας. Ένα hardtail με κοντά chainstays, θα κατέβει γρηγορότερα ένα σχετικά ομαλό δασικό δρόμο με συνεχείς και απότομες στροφές ακόμα και από ένα full suspension του ιδίου μεταξονίου και με περίπου το ίδιο στήσιμο λαιμού τιμονιού με μακρύτερα όμως chainstays και συνεπώς κοντύτερο οριζόντιο σωλήνα.

H σχολή του Gary Fisher
Φανατικός οπαδός των κοντών chainstays, o Gary Fisher προτείνει με το «Genesis geometry» των ποδηλάτων του, κοντά chainstays, αρκετά μακρύ οριζόντιο και κοντό λαιμό. Το κέντρο βάρους του αναβάτη λοιπόν βρίσκεται πιο πίσω, οπότε σύμφωνα με τον κύριο Fisher, στις κατηφόρες το βάρος απομακρύνεται ευκολότερα από τον μπροστινό τροχό, ενώ στις ανηφόρες ο πίσω τροχός αποκτά καλύτερη πρόσφυση μιας και το μεγαλύτερο ποσοστό του βάρους του αναβάτη πέφτει σε αυτόν. Ο κοντός λαιμός έρχεται να βοηθήσει το εύκολο στρίψιμο του ποδηλάτου, ενώ το σωστό μεταξόνιο για το κάθε μέγεθος, έρχεται να δώσει ο πολύ μακρύς οριζόντιος (www.fisherbikes.com/bike/series/genesis/tech/). Βλέπουμε λοιπόν για άλλη μία φορά, πως καμιά διάσταση στο ποδήλατο δε δουλεύει μόνη της ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες.

Κατά την τεχνική ανάβαση λοιπόν, ιδίως στην περίπτωση που η γωνία κεφαλής είναι μικρή, τα κοντά chainstays κάνουν το ποδήλατο δύσκολο στον έλεγχο, καθώς ο μπροστινός τροχός έχει την τάση να σηκωθεί από το έδαφος και το ποδήλατο παραπατάει αριστερά δεξιά σαν μεθυσμένο. Χαμηλό κέντρο βάρους και μακρύς οριζόντιος αποτελούν τη λύση στη συγκεκριμένη περίπτωση. Το παραπάνω βέβαια ισχύει όταν ο αναβάτης κάθεται στο ποδήλατο, διότι κατά την ορθοπεταλιά που το κέντρο βάρους μετατοπίζεται μπροστά, τα κοντά chainstays βοηθούν τον πίσω τροχό να διατηρεί την πρόσφυση χωρίς να «σπινιάρει».

Αυτό πάντως που με προβληματίζει, είναι γιατί οι περισσότερες εταιρίες επιμένουν στο σταθερό μήκος chainstay ανεξαρτήτως μεγέθους. Γιατί δηλαδή να αλλάζει απλά το μεταξόνιο με μακρύτερο οριζόντιο αλλάζοντας ταυτόχρονα και το λόγο μεταξονίου/chainstay; Η Γερμανική Ghost φαίνεται να έχει λάβει σοβαρά υπόψιν της το θέμα προσφέροντας διαφορετικό μήκος chainstay ανάλογα με το μέγεθος του πλαισίου, κρατώντας το λόγο μεταξόνιο/chainstay σταθερό. Το ίδιο και η Trek στα αγωνιστικά ποδήλατα δρόμου.

Γενικά, στα ποδήλατα δρόμου, για να μιλήσουμε λίγο και για αυτά, παρατηρούμε πως τα ποδήλατα χρονομέτρου και τριάθλου διαθέτουν πολύ κοντά chainstays, ενώ ένα ποδήλατο τουρισμού θα πρέπει σίγουρα να διαθέτει μακριά chainstays καθώς φορτώνεται και η απαίτηση για σταθερότητα είναι υψηλή. Τέλος μην παραβλέψουμε και τον παράγοντα ακαμψία. Κοντύτερα chainstays, μεγαλύτερη ακαμψία του πίσω μέρους του ποδηλάτου μας. Ένας τομέας, στον οποίον τα μοδάτα 29ers, πάσχουν ακόμα αρκετά.