Tιμόνι και λαιμός

Διαλέγοντας το σωστό cockpit για την κούρσα μας

Οι περισσότεροι από εμάς, τους ποδηλάτες εννοώ, πιστεύουν ότι η επιλογή του μέγεθος λαιμού και τιμονιού του ποδηλάτου, έχει να κάνει με τις σωματικές διαστάσεις του αναβάτη και μόνο, και μπορεί κάλλιστα να προσαρμόσει ένα μεγαλύτερο ή ένα μικρότερο πλαίσιο στα μέτρα μας.

Θα κάνουμε μια βουτιά στα βαθιά για να κάτσουμε καλύτερα πάνω στα ποδήλατά μας.

O φανταστικός μας ήρωας λοιπόν, ο Γιώργος, μου τηλεφώνησε τις προάλλες και μου εξέθεσε τον προβληματισμό του: «Σκέπτομαι να αγοράσω το hardtail του Κώστα. Είναι πραγματική ευκαιρία. Με προβλημάτισε λίγο το μέγεθός του, όμως σκέφτηκα λύσεις. Είναι medium. Εγώ καβαλάω large. Έχει μακρύ οριζόντιο λαιμό για medium, οπότε αλλάζοντας και το λαιμό με έναν 2 εκατοστά μακρύτερο, συνολικού μήκους δηλαδή 130mm, θα είμαι εντάξει. Βέβαια καθώς η σέλα θα ανέβει ψηλότερα θα υπάρχει μεγάλη διαφορά ύψους με το τιμόνι. Να αλλάξω το τιμόνι με κάποιο riser ή θα μπορέσουμε να βρούμε 130άρη λαιμό με 15 μοίρες κλίση;». «Γιώργο μου, δε θέλω να σε στενοχωρήσω, όμως είναι καλύτερα να ψάξεις να βρεις μία άλλη ευκαιρία, στο μέγεθός σου αυτή τη φορά». Αυτή ήταν η απάντηση που του έδωσα. Και μέσα από αυτή τη σειρά άρθρων, θα εξηγήσω το γιατί.

Κατ’αρχάς θα εξηγήσω γιατί το μήκος του λαιμού έχει άμεση σχέση με τη συμπεριφορά του ποδηλάτου και πόσο αυτή αλλάζει καθώς εμείς πειραματιζόμαστε με διάφορα μήκη.

Φανταζόμαστε το λαιμό σαν μοχλό. Ένα μοχλό, ο οποίος στρέφει το πιρούνι, κατ’ επέκταση και τον τροχό. Ακόμα δεν τοποθετούμε τιμόνι. Επιλέγουμε στην αρχή έναν πολύ κοντό λαιμό μήκους 40mm. Κρατώντας την άκρη του προσπαθούμε να στρέψουμε τον τροχό. Κατόπιν τον αλλάζουμε με έναν πολύ μακρύ λαιμό μήκους 130mm. Στρέφουμε πάλι τον τροχό. Παρατηρούμε λοιπόν, ότι σύμφωνα και με τη θεωρία των μοχλών, στην περίπτωση των 130mm, προκειμένου να στρέψουμε τον τροχό κατά το ίδιο τόξο όπως και με το λαιμό των 40mm, χρειάζεται λιγότερη δύναμη μεν, το χέρι μας διανύει μεγαλύτερη απόσταση δε. Οπότε εύκολα καταλαβαίνουμε ότι ο κοντός λαιμός θα κάνει το ποδήλατο πιο νευρικό και τις αλλαγές πορείας πιο άμεσες και απότομες, καθώς μια μικρή κίνηση των χεριών μας θα έχει σαν αποτέλεσμα μεγαλύτερο γύρισμα του εμπρόσθιου τροχού. Και αν στο ίδιο ποδήλατο αλλάξω απλά το λαιμό με έναν κατά πολύ μακρύτερο, θα διαπιστώσω ότι το ποδήλατο έγινε πολύ πιο σταθερό στην ευθεία, καθώς οι διάφορες μικροκινήσεις των χεριών μου δεν επηρεάζουν σημαντικά την πορεία του, όμως ταυτόχρονα με δυσκολεύει στις απότομες στροφές καθώς απαιτεί μεγαλύτερη κίνηση των χεριών μου. Σε αυτό το τεύχος θα εξετάσουμε το ποδήλατο δρόμου καθώς οι απαιτήσεις των ποδηλατών σε σχέση με την οδηγική συμπεριφορά του ποδηλάτου τους δε διαφέρουν και πολύ μεταξύ τους.

Σε ένα ποδήλατο δρόμου λοιπόν, μεγαλύτερου μεγέθους από το κανονικό, προσπαθώντας να το φέρουμε στα μέτρα μας, θα προσαρμόσουμε έναν κοντό λαιμό, και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα ένα σύνολο το οποίο θα παρουσιάζει αστάθεια στις ευθείες οπότε θα είναι δύσκολο να συμμετέχουμε σε κάποιο γκρουπ καθώς θα θέτουμε σε συνεχή κίνδυνο εμάς και τους διπλανούς μας. Ένας μακρύς λαιμός γενικά, εξασφαλίζει σταθερότητα στην ευθεία, καθώς η σκυφτή θέση οδήγησης ρίχνει περισσότερο βάρος του σώματος στο τιμόνι οπότε τα χέρια συμμετέχουν λιγότερο στην ισορροπία από τον κορμό, καθώς πρωταρχική δουλειά τους είναι η στήριξη του κορμού. Όμως στις στροφές χρειάζεται περισσότερη δουλειά.

Το μήκος του λαιμού σε ένα ποδήλατο δρόμου μεσαίου μεγέθους θα πρέπει να κυμαίνεται από 100-120 mm, έτσι ώστε η συμπεριφορά του συνόλου να συνδυάζει σταθερή πορεία στις ευθείες και γρήγορη αλλαγή πορείας στις ορεινές καταβάσεις. Καθώς τα μεγέθη των πλαισίων μεγαλώνουν ή μικραίνουν, το ίδιο συμβαίνει και με τα όρια μήκους των λαιμών. Η συμπεριφορά και η αίσθηση που δίνει ένας λαιμός των 110mm σε έναν αναβάτη ύψους 1,75 που καβαλάει ποδήλατο δρόμου medium είναι περίπου ίδια με αυτή που θα δώσει και ένας λαιμός των 130mm σε έναν αναβάτη ύψους 1,90 που καβαλάει ποδήλατο xlarge. Και λέω περίπου, διότι παράγοντες όπως μακρύτερος κορμός – κοντύτερα χέρια, μακρύτερα χέρια – κοντύτερος κορμός, συντελούν σημαντικά στην τελική επιλογή, καθώς είναι φυσικό, ότι μία μικρή κίνηση ενός μακριού χεριού, θεωρείται μεγάλη από ένα κοντό. Καθώς στην τελική εξίσωση προστίθεται και ο παράγοντας κατανομή βάρους (όλοι γνωρίζουμε το πόσο σημαντική είναι η ισόποση κατανομή βάρους στους δύο τροχούς κατά τις ασφαλτικές, φιδωτές καταβάσεις), τότε καταλαβαίνουμε για άλλη μία φορά το πόσο σημαντική είναι η σωματομέτρηση, έτσι ώστε παράδειγμα το μήκος του οριζόντιου σωλήνα του ποδηλάτου που θα επιλέξουμε να είναι όσο γίνεται πιο κοντά στο ιδανικό για εμάς.

Στα ποδήλατα βουνού για τα οποία θα μιλήσω στο επόμενο τεύχος, το σκεπτικό αλλάζει κατά πολύ καθώς η κατανομή του βάρους και η θέση του ποδηλάτη σε σχέση με τους δύο τροχούς αλλάζει συνεχώς. Επίσης τα διάφορα είδη ποδηλάτων και οι διαφορές στη γεωμετρία μεταξύ τους κάνουν την επιλογή λαιμού και τιμονιού λιγάκι πιο πολύπλοκη.

Το τιμόνι τώρα με τη σειρά του είναι η επέκταση του μοχλού – λαιμού. Κρατήστε το τιμόνι του ακίνητου ποδηλάτου σας κοντά στο λαιμό. Κουνήστε το στρίβοντας τον τροχό αριστερά-δεξιά. Προσπαθήστε τώρα να στρίψετε τον τροχό κατά το ίδιο περίπου τόξο κρατώντας το τιμόνι από την άκρη. Παρατηρήσατε ότι στη δεύτερη περίπτωση, το χέρι εκτελεί μεγαλύτερη κίνηση για την οποία όμως χρειάζεται μικρότερη δύναμη. Μήπως οδηγηθήκαμε στο συμπέρασμα ότι όταν πίνουμε νερό από το παγουράκι μας καθώς πεταλάρουμε, είναι ίσως καλύτερα να κρατάμε το τιμόνι κοντύτερα στο λαιμό έτσι ώστε να συνεχίσουμε τη σταθερή πορεία μας χωρίς επικίνδυνα ζιγκ-ζαγκ; Σίγουρα, διότι σύμφωνα με τα παραπάνω, μικραίνουμε το μοχλό με συνέπεια την αύξηση της αντίστασης. Ταυτόχρονα το χέρι μας πλησιάζει το κέντρο του κορμού με αποτέλεσμα οι διορθώσεις της ισορροπίας να εκτελούνται από ώμους και κορμό. Η νευρικότητα του χεριού βρίσκει μεγαλύτερη αντίσταση και το αποτέλεσμα είναι σταθερότερη πορεία.

Και δεν παραβλέπουμε και το γεγονός, ότι καθώς μέρος του βάρους μας στηρίζεται εκεί μπροστά, τραβώντας κατά κάποιο τρόπο αντί να σπρώχνει το λαιμό, τότε ο μπροστινός τροχός δύσκολα θα παρεκκλίνει της πορείας του.

Θα συνεχίσω να μιλάω για τιμόνια, αφού πρώτα δούμε, στο επόμενο πλέον τεύχος, κάποια πράγματα στους λαιμούς των ποδηλάτων βουνού. Μέχρι τότε, καλές διαδρομές!

Εύκολα καταλαβαίνουμε ότι ο κοντός λαιμός θα κάνει το ποδήλατο πιο νευρικό και τις αλλαγές πορείας πιο άμεσες και απότομες, καθώς μια μικρή κίνηση των χεριών μας θα έχει σαν αποτέλεσμα μεγαλύτερο γύρισμα του εμπρόσθιου τροχού.

Ένας μακρύς λαιμός γενικά, εξασφαλίζει σταθερότητα στην ευθεία, καθώς η σκυφτή θέση οδήγησης ρίχνει περισσότερο βάρος του σώματος στο τιμόνι