Visual Utopias: Μια άλλη – πιο ενδιαφέρουσα – θεώρηση για τις πόλεις του μέλλοντος!

Visual Utopias αντί για… ιπτάμενα αυτοκίνητα!

Mια συνέντευξη με τον δημιουργό των Visual Utopias, των αναπαραστάσεων που μας δείχνουν πως, τελικά, θα θέλαμε ή μάλλον θα ονειρευόμαστε να είναι οι πόλεις μας! Με πουλιά αντί για drones – ταξί και με ποδήλατα αντί για αυτοκίνητα χωρίς οδηγούς! Γεμάτες ανθρώπους, γεμάτες ζωή. Γιατί το μέλλον, μπορεί να είναι όμορφο!

 

Επιμέλεια κειμένου: Ναταλία Παπαγεωργίου

Ο Jan Kamensky οραματίζεται τις πόλεις μας αλλιώς. Αφαιρεί τα αυτοκίνητα, καθαρίζει τον αέρα, φυτεύει λουλούδια, φέρνει πουλιά και χαριτωμένα ζωάκια, εξαφανίζει τον θόρυβο! Οι επεμβάσεις του θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ήπιες και η μεγαλύτερη από αυτές είναι απλώς ότι εξαφανίζει τα αυτοκίνητα! Είναι άραγε Visual Utopias ή οι πόλεις του μέλλοντος;

 

 

Μιλήστε μας για το ταξίδι που οδήγησε στη δημιουργία των Visual Utopias. Τι σας ενέπνευσε να ξεκινήσετε αυτό το έργο;
Την άνοιξη του 2020, στην αρχή της πανδημίας, συνειδητοποίησα ότι δεν ήθελα να περιμένω άλλο για να αλλάξει ο κόσμος μας, αλλά ήθελα να συμβάλλω ενεργά σε αυτό. Πρώτα αναρωτήθηκα τι μπορώ να κάνω. Άρχισα να παρατηρώ το άμεσο περιβάλλον μου, ψάχνοντας μέρη που χρειάζονταν μεταμόρφωση. Οι άδειοι δρόμοι των πρώτων ημερών της πανδημίας μού έδωσαν μια ιδέα: Πώς θα έμοιαζε μια πόλη χωρίς αυτοκίνητα; Πώς θα μετατρέπονταν οι δρόμοι εαν τους απελευθερώναμε από τα αυτοκίνητα; Από τότε, ένας δρόμος χωρίς αυτοκίνητα είναι για μένα ένας λευκός καμβάς που περιμένει να ανασχεδιαστεί δημιουργικά.

Ποιο είναι το επαγγελματικό σας υπόβαθρο και πώς διαμόρφωσε το όραμά σας για τα Visual Utopias;
Ως επαγγελματίας του χώρου της επικοινωνίας με δεξιότητες σε εργαλεία όπως το Photoshop και το After Effects, διέθετα ήδη τα μέσα για να ζωντανέψω τις ιδέες μου. Αρχικά, αποκαλούσα τον εαυτό μου Communication Designer, αλλά σήμερα βρίσκω τους όρους «Visual Utopian» ή «Digital Gardener» πιο κατάλληλους. Η δουλειά μου αφορά στη δημιουργία φανταστικών χώρων που δημιουργούν νέες προοπτικές.

 

 

Τι σημαίνει για εσάς ο όρος «Visual Utopias» και ποιο μήνυμα θέλετε να μεταδώσετε μέσα από τη δουλειά σας;
Για μένα, οι ουτοπίες δεν είναι σχέδια για το μέλλον αλλά ασκήσεις που οξύνουν την αντίληψή μας για το παρόν. Διαταράσσουν το οικείο και δημιουργούν χώρο για νέα αφηγήματα. Σε έναν κόσμο που χρειάζεται να επανεφεύρει τον εαυτό του, η φαντασία είναι πιο ζωτική από ποτέ. Οι ουτοπίες μας βοηθούν να φανταστούμε πώς θα μπορούσαμε να ζήσουμε – με αξιοπρέπεια, σε αρμονία μεταξύ με τους άλλους και με το περιβάλλον. Ακόμα, θέτουν κρίσιμα ερωτήματα: Πώς θέλουμε να ζούμε μαζί; Τι συνιστά μια καλή ζωή;

Το έργο σας συχνά μεταμορφώνει αστικούς χώρους σε πιο πράσινα, φιλικά προς το ποδήλατο περιβάλλοντα. Τι σας παρακινεί να εστιάσετε στις ποδηλατικές υποδομές και τη βιωσιμότητα;
Το ποδήλατο είναι μία από τις πιο λαμπρές εφευρέσεις του ανθρώπου– χωρίς εκπομπές, εξοικονομεί χώρο και ευεργετεί την υγεία και είναι απλά… απολαυστικό! Συμβολίζει έτσι μια πιο ανθρώπινη μορφή κινητικότητας. Το πρότζεκτ μου ονομαζόταν αρχικά «Ουτοπίες για Ποδηλάτες», αλλά άλλαξα το όνομα γιατί η ουτοπία πρέπει να είναι για όλους. Αν ποτέ οι εξωγήινοι επισκεφτούν τη Γη και θελήσουν να πάρουν κάτι μαζί τους, αμφιβάλλω αν θα πάρουν ένα αυτοκίνητο. Πιθανότατα θα θελήσουν ένα ποδήλατο!

 

 

Μπορείτε να μας περιγράψετε τη διαδικασία δημιουργίας μιας Visual Utopia; Πώς επιλέγετε ποιες πόλεις ή χώρους θα μεταμορφώσετε;
Καθώς δεν λείπουν οι δρόμοι που κυριαρχούνται από αυτοκίνητα, κάθε πόλη προσφέρει πιθανά θέματα. Κάποιες φορές παίρνω εγώ το αρχικό υλικό, ενώ άλλες χρησιμοποιώ υπάρχον υλικό. Πρώτα, επεξεργάζομαι και διορθώνω τις εικόνες. Έπειτα σχεδιάζω την ουτοπία, αρχικά ως στατική ιδέα, πριν τη ζωντανέψω σε λογισμικό για animation.

Τι προκλήσεις αντιμετωπίζετε όταν οραματίζεστε και παρουσιάζετε αυτές τα ιδανικά αστικά σχέδια;
Οι περισσότερες αντιδράσεις του κόσμου είναι θετικές, αν και υπάρχουν και κριτικά σχόλια. Κάποιες από αυτές τις κριτικές έχουν επηρεάσει τη δουλειά μου. Για παράδειγμα, πλέον ενσωματώνω περισσότερα τοπικά φυτά και επικεντρώνομαι στο να απελευθερώνω τα ασφαλτοστρωμένα σημεία. Ωστόσο, διαγράφω σχόλια που είναι μισαλλόδοξα ή προσβλητικά.

 

 

Τι ρόλο παίζουν η τέχνη και η οπτική αφήγηση στην προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας και του αστικού σχεδιασμού;
Η τέχνη και η οπτική αφήγηση παίζουν ζωτικό ρόλο στην προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας και του αστικού σχεδιασμού, διότι οι άνθρωποι είναι εγγενώς οπτικά όντα. Το να βλέπεις ιδέες να ζωντανεύουν οπτικά βοηθά τον κόσμο να τις κατανοήσει και να συνδεθεί καλύτερα μαζί τους. Χρησιμοποιώ την οπτική γλώσσα γιατί συμπληρώνει άλλα μέσα, όπως η λογοτεχνία και ο προφορικός λόγος, και αγγίζει τους ανθρώπους με μοναδικό και ισχυρό τρόπο.

Ένα από τα πλεονεκτήματα της οπτικής αφήγησης είναι η καθολικότητά της. Τα animations μου, για παράδειγμα, ξεπερνούν τα γλωσσικά σύνορα. Ένα animation που δημιουργήθηκε για την Αθήνα μπορεί να γίνει κατανοητό στο Μεξικό, αφού δεν απαιτείται γνώση ελληνικών. Αυτή η προσβασιμότητα καθιστά τις οπτικές αφηγήσεις ισχυρά εργαλεία για την ευαισθητοποίηση σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επιπλέον, η οπτική αφήγηση αγγίζει όλες τις γενιές. Έχω δει παιδιά που καθώς παρακολουθούν τα animations μου, τα πρόσωπά τους να φωτίζονται σχολιάζοντας τους πιο πράσινους, πιο παιχνιδιάρικους χώρους που βλέπουν. Φαίνεται ότι κατανοούν ενστικτωδώς τη χαρά του να έχουν περισσότερο χώρο για παιχνίδι και τα οφέλη των καταπράσινων και ζωντανών χώρων. Αυτό που είναι σημαντικό για μένα είναι ότι τα animations μου είναι παγκοσμίως κατανοητά – ανεξαρτήτως γλώσσας ή ηλικίας. Ιδίως τα παιδιά αντιδρούν με ενθουσιασμό επιβεβαιώνοντας ότι τα οπτικά μέσα μπορούν να εμπνεύσουν βαθύτερη εκτίμηση για τους χώρους στους οποίους ζούμε, ειδικά τους δημόσιους.

Ανασχεδιάζοντας οπτικά αστικούς χώρους, μπορούμε να ενθαρρύνουμε με άμεσο και ελκυστικό τρόπο συζητήσεις για την βιωσιμότητα, την συμμετοχικότητα και την ανάγκη μας να ζούμε σε πιο ανθρώπινες πόλεις.. Η τέχνη έχει, πράγματι, τη δύναμη να εμπνέει αλλαγές και να δημιουργεί ένα συλλογικό όραμα για ένα καλύτερο, πιο βιώσιμο μέλλον.

Υπάρχουν συγκεκριμένες πόλεις ή περιοχές που σας εμπνέουν για μελλοντικά έργα;
Έχω δημιουργήσει animations σε κάθε ήπειρο, αν και συνήθως εστιάζω στην Ευρώπη. Θα ήθελα να επεκταθώ περισσότερο και να δημιουργήσω στην Αφρική, την Ασία και τη Νότια Αμερική. Υπάρχει τόση ποικιλομορφία και δυνατότητα ανασχεδιασμού αστικών χώρων σε αυτές τις περιοχές και είμαι ενθουσιασμένος με την ευκαιρία να τις ζωντανέψω.

 

 

Τι σας ενέπνευσε να εργαστείτε με την Πλατεία Ομόνοιας στην Αθήνα; Σκοπεύετε να εργαστείτε περισσότερο με ελληνικές πόλεις ή γειτονιές;
Η Πλατεία Ομόνοιας, στην Αθήνα, ήταν μια ιδιαίτερη τοποθεσία για εμένα. Η πλούσια ιστορία της και ο ακατέργαστος, δυναμικός χαρακτήρας της αποτέλεσαν συναρπαστική αφετηρία, καθώς μου αρέσει να τονίζω τις αντιθέσεις: να μετατρέπω το γκρι σε χρώμα, τον θόρυβο σε μουσική και τη δυσοσμία σε άρωμα. Θα ήθελα πολύ να δημιουργήσω περισσότερα έργα στην Ελλάδα και πέρα από αυτήν.

 

 

Ποιοι είναι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι σας για τα Visual Utopias και έχετε κάποιο επερχόμενο σχέδιο που θα θέλατε να μοιραστείτε;
Εκτός από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα animations μου προβάλλονται όλο και περισσότερο σε μουσεία και εκθέσεις, όπως το Μουσείο της Φρανκφούρτης και το Σπίτι της Ιστορίας της Γερμανίας. Αυτοί οι χώροι δίνουν τη δυνατότητα στα σχέδιά μου να προβάλλονται σε μεγάλες οθόνες, σε εντυπωσιακή αντίθεση με το να τις βλέπει κανείς σε μικρές οθόνες κινητών. Οι ξεναγήσεις που συνοδεύουν αυτές τις εκθέσεις παρέχουν επίσης περισσότερες γνώσεις για τη δουλειά μου. Το όραμά μου είναι να προσκαλέσω τον κόσμο να επανεξετάσει τους δημόσιους χώρους μας. Οι δρόμοι μπορούν να είναι κάτι περισσότερο από απλοί διάδρομοι κυκλοφορίας. Οι ουτοπίες μας δίνουν το θάρρος να φανταστούμε κάτι νέο – και αυτό σήμερα είναι πιο σημαντικό από ποτέ.

 

 

Είστε ποδηλάτης ο ίδιος; Αν ναι, πώς έχει επηρεάσει το ποδήλατο την προοπτική σας για τον αστικό σχεδιασμό;
Φυσικά! Εδώ και αρκετά χρόνια ταξιδεύω με το Brompton μου, το οποίο είναι πάντα μαζί μου όπου κι αν πηγαίνω. Είναι ένας φανταστικός τρόπος να ανακαλύπτω νέα μέρη. Μόλις ξεδιπλώσω το ποδήλατο και αρχίσω να κάνω πετάλι, αισθάνομαι αμέσως λίγο σαν ντόπιος. Η ποδηλασία μου δίνει την ματιά ενός ποδηλάτη, επιτρέποντάς μου να βιώνω από πρώτο χέρι την ποιότητα των τοπικών υποδομών. Και να σας πω – υπάρχουν σημαντικές διαφορές από μέρος σε μέρος!

Έχετε συνεργαστεί με πολεοδόμους ή ΜΚΟ για να υλοποιήσετε τα οράματά σας;
Ναι, έχω συνεργαστεί με ΜΚΟ, όπως η Greenpeace International, και έχω δημιουργήσει animations για μουσεία και πόλεις. Παρόλο που η δουλειά μου είναι καλλιτεχνική και ανεξάρτητη, είμαι πάντα ανοιχτός σε συνεργασίες που προωθούν τον διάλογο και την ευαισθητοποίηση.

Σας ευχαριστούμε που μοιραστήκατε μαζί μας τις «ουτοπίες» σας και ευχόμαστε ολόψυχα να γίνουν, κάποια στιγμή, πραγματικότητα!