Τελικά κάνει καλό η σοκολάτα;

Πολλοί ασθενείς μου ή φίλοι και γνωστοί μου παραπονιούνται ότι δεν έχουν καταλάβει τι γίνεται με τη σοκολάτα: Κάνει καλό ή κακό;

Πότε στις ειδήσεις βλέπουν ότι κάνει καλό, πότε κάποιος φίλος τους «που ξέρει» τους λέει ότι κάνει κακό… Τι συμβαίνει; Τελικά να τρώμε σοκολάτα ή όχι;

Τι είναι σοκολάτα;
Με τον όρο σοκολάτα πολλοί εννοούν πολλά. Σοκολάτα περιπτέρου μερικοί, σοκολάτα παγωτό άλλοι, σοκολατάκια κάποιοι άλλοι και τέλος μερικοί σοκολάτα υγείας. Άρα στην αρχή να ξεκαθαρίσουμε ότι οι μελέτες ασχολούνται με σοκολάτες υγείας και όχι γενικά σοκολάτες. Μόνο οι σοκολάτες υγείας έχουν μελετηθεί. Η σοκολάτα σε άλλες μορφές είναι αμέσως εκτός θέματος.
Κάτι εξίσου σημαντικό με το ποιοτικό ζήτημα είναι το ποσοτικό. Οι μελέτες αναφέρονται σε σοκολάτες υγείας που τα άτομα που συμμετέχουν στη μελέτη καταναλώνουν σε μικρές ποσότητες καθημερινά και όχι σε μεγάλες ποσότητες μερικές φορές το μήνα. Αυτό σημαίνει ότι έχει νόημα κάποιος να καταναλώνει λίγη σοκολάτα καθημερινά, αλλά το να καταναλώνει τεράστιες ποσότητες σοκολάτας (μία ολόκληρη μπάρα, ας πούμε) είναι και πάλι εκτός θέματος.
Τέλος, ένα ακόμα ποιοτικό θέμα προκύπτει, καθώς δεν είναι όλες οι σοκολάτες ίδιες. Για παράδειγμα, η σοκολάτα από το Εκουαδόρ, την Κολομβία και την Ακτή του Ελεφαντοστού έχουν διπλάσια συγκέντρωση ωφέλιμων συστατικών από αυτήν του Περού και της Δομινικανής Δημοκρατίας. Και φυσικά, η συγκέντρωση της σοκολάτας στο τελικό προϊόν έχει τη σημασία της (το ανώτερο που έχω δει είναι 80%, ενώ στις σοκολάτες γάλακτος του περιπτέρου το ποσοστό είναι 29-32%). Αυτά είναι τα σημαντικότερα και δε θα μπω σε λεπτομέρειες.

Τι περιέχει η σοκολάτα που είναι ωφέλιμο;
Όλη η ιστορία γίνεται κυρίως για τις αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει η σοκολάτα, που ονομάζονται φλαβινοειδή. Τα φλαβινοειδή έχουν έντονα πικρή γεύση και οι σοκολάτες που δεν είναι πικρές μάλλον έχουν υποστεί επεξεργασία που μειώνει δραματικά την περιεκτικότητά τους σε φλαβινοειδή. Ψάξε λοιπόν για την πικρή σοκολάτα.

Τα δεδομένα
Με το θέμα της σοκολάτας ομολογώ ότι ασχολήθηκα γιατί με ρωτούσαν οι ασθενείς μου με διακαή πόθο για σοκολάτα και γιατί κάτι είδα στις ειδήσεις. Το μέγεθος των επιστημονικών δεδομένων είναι συγκριτικά με τη φασαρία που έγινε ισχνή ή αστεία. Έτσι, ενώ δε θα δείτε ποτέ στην τηλεόραση ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά μειώνουν την πιθανότητα να πεθάνει κάποιος κατά 30% (το κοντινότερο φαρμακευτικό σκεύασμα βρίσκεται στο 20%) ξαφνικά γέμισε ο εφήμερος τύπος με θέματα «υγείας» που υποστηρίζουν ότι «σημαντικές έρευνες» (τα εισαγωγικά πάνε στο σημαντικές και όχι στο έρευνες) αποδεικνύουν ότι η σοκολάτα κάνει καλό.
Λογικό είναι! Η σοκολάτα έχει εξαρτησιογόνες ιδιότητες, όπως ο καφές, το τσιγάρο, το αλκοόλ. Οι κοινωνικές επιδράσεις της εξάρτησης δεν εμφανίζονται με έντονα κοινωνικά φαινόμενα όπως ο αλκοολισμός, άρα η σοκολάτα είναι μία αθώα εξάρτηση που την απολαμβάνουμε όλοι (μας) μόνο με λίγες ενοχές σχετικά με την υγεία και το περιττό βάρος. Να όμως που «επιστημονικά δεδομένα» καταρρίπτουν τη χριστιανική ηθική (απόλαυση=τιμωρία) και η σοκολάτα δεν βλάπτει την υγεία!
Τα δεδομένα, όμως είναι ισχνά. Προέρχονται από μελέτες κυρίως σε υγιή άτομα, είναι βραχυχρόνιες, δεν είναι ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο (placebo), δεν έχουν δημοσιευθεί σε αξιόλογα περιοδικά και στην καλύτερη είναι περισσότερο για ψιλή κουβέντα, παρά για επιστημονική αξιολόγηση. Πάντως, το ενδιαφέρον είναι ότι ακόμα και στα επιστημονικά περιοδικά ο «σάλος» ήταν μεγάλος και αυτό δείχνει την αγάπη όλων μας για τη σοκολάτα.

Τελικά, να τρώω;
Εγώ τρώω. Και μάλιστα τρώω οπότε μου αρέσει και όσο μου αρέσει. Και δεν έχω και καμία ενοχή.
Για δύο λόγους:
– Δεν έχω περιττό βάρος: άρα, έχω εντάξει τη σοκολάτα στη διατροφή μου και όσο το βάρος μου διατηρείτε εντός του 21-28 του Δείκτη Μάζας Σώματος δεν με ανησυχεί. Όσοι λοιπόν δεν προβληματίζεστε για το βάρος σας μπορείτε άφοβα να καταναλώνεται καλής ποιότητας μαύρη σοκολάτα.
– Η υγεία μου είναι καλή. Γιατί; Με δύο λόγια: δεν καπνίζω και ασκούμαι. Οι περισσότεροι γιατροί θα συμφωνήσουν ότι κάποιος που δεν καπνίζει, ασκείται και έχει λογικό βάρος, έχει κάνει ότι είναι λογικά δυνατό για να προστατέψει την υγεία του. Η κατανάλωση ή όχι σοκολάτα δεν θα επηρεάσει σημαντικά την πιθανότητα να πάθει κάποιος κάποια βλάβη στην υγεία του, ακόμα και αν την καταναλώνει συστηματικά και ευλαβικά όπως προτείνουν μερικές μελέτες.