Ποδήλατο στην Ιαπωνία

Αξέχαστες στιγμές με το ποδήλατο στην Ιαπωνία…

Από τους: Marius Hoppensack & Jan Faßbender • Φωτογραφίες: Jan Faßbender

Προτού επισκεφθώ την Ιαπωνία είχα στο μυαλό μου μια εικόνα ασφυκτικά γεμάτων υπόγειων σιδηροδρόμων, ξενοδοχείων-κουτιών και ανθρώπων που φοράνε μάσκες για το καυσαέριο – εικόνες δηλαδή που δεν είναι τόσο συνηθισμένες στην Ευρώπη.

Ήταν δύσκολο να φανταστώ τις συνθήκες που επικρατούν εκεί, οπότε αποφάσισα να ταξιδέψω στην Ιαπωνία για να διαπιστώσω όλα αυτά και να γνωρίσω ιδίοις όμμασι την ποδηλατική σκηνή και κουλτούρα της χώρας. Δεν συνάντησα καμία δυσκολία να επιλέξω την ομάδα που θα με συνόδευε στο ταξίδι:

Ως αναβάτες ήρθαν ο συναθλητής μου από την Adidas Carlo Dieckmann και οι Max Fredriksson και Anton Thelander, από τη Σουηδία, από το προσωπικό και το συνεργείο της Beddo. Ο Jan Fassbender ήταν ο φωτογράφος μας και ο Ingo Mahlitz από τη Loniac επεξεργάστηκε το site.

 

Γνωρίζαμε ήδη ότι η ποδηλατική σκηνή της Ιαπωνίας δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη ή  αναπτυγμένη, οπότε αποφασίσαμε να τους υποστηρίξουμε, βοηθώντας τους κατά κάποιον τόπο να «βγουν προς τα έξω». Το σχέδιό μας ήταν να δημιουργηθεί ένας αγωνιστικός χώρος με απότομες κλίσεις σε ένα δάσος κοντά στη Nagoya. Αφότου φεύγαμε θα μπορούσε πλέον να χρησιμοποιηθεί ως bike park.  Επίσης διοργανώσαμε έναν μικρό διαγωνισμό για να μπορέσουμε να έρθουμε σε επαφή με την ιαπωνική ποδηλατική σκηνή και να συναντήσουμε ντόπιους εκπροσώπους της. Αμέσως μετά την άφιξή μας εγκατασταθήκαμε στο χώρο του οικοδεσπότη μας Hiroo, ο οποίος είναι ιδιοκτήτης ενός μικρού καταστήματος ποδηλάτων στη Nagoya. Το πρώτο πράγμα που παρατηρήσαμε ήταν η απίστευτη φιλικότητα των ανθρώπων και ο εντελώς διαφορετικός τρόπος επικοινωνίας που τους χαρακτηρίζει. Οι Ιάπωνες είναι ευγενικοί και δεν προσβάλλουν τους επισκέπτες τους, κάνοντάς τους πάντα να νιώθουν άνετα.

Ωστόσο προέκυψαν κάποια αστεία περιστατικά – κάτι απολύτως δικαιολογημένο εάν δεν είσαι εξοικειωμένος με τους στοιχειώδεις κανόνες συμπεριφοράς μιας ξένης κουλτούρας. Ένα τυπικό παράδειγμα είναι τα ιαπωνικά εστιατόρια, αφού στο χώρο δεν υπάρχουν καρέκλες για να καθίσεις, ενώ προηγουμένως πρέπει να βγάλεις τα παπούτσια σου προτού μπεις στον χώρο της εστίασης. Εκεί όλοι κάθονται σταυροπόδι στο πάτωμα γύρω από ένα τραπέζι. Κι ενώ ο καθένας παραγγέλνει το πιάτο της αρεσκείας του, παρ’ όλα αυτά τα γεύματα μοιράζονται από όλους τους συνδαιτυμόνες! Το συγκεκριμένο είδος «ιεροτελεστίας», που προηγείται του γεύματος, ευνοεί την επικοινωνία και την ανάπτυξη  θετικής ενέργειας μεταξύ των παρευρισκομένων. Επιπλέον, εκφράζεις τις ευχαριστίες σου για το γεύμα τόσο προτού μπεις στο χώρο όσο και κατά την έξοδό σου. Πρόκειται για μια όμορφη χειρονομία που δείχνει την εκτίμησή σου για το φαγητό που σερβίρεται.

Συνεπώς, έχοντας αποδεχτεί τους διαφορετικούς κανόνες συμπεριφοράς, προσπαθήσαμε να δοκιμάζουμε όλα τα πιάτα που μας προσφέρονταν – ακόμα και αν έμοιαζαν κάπως παράξενα για εμάς τους Ευρωπαίους. Σίγουρα κατά λάθος αγνοήσαμε κάποιους βασικούς κανόνες, αλλά όλοι οι Ιάπωνες που συναντήσαμε έδειξαν ευγένεια και κατανόηση χαμογελώντας μας φιλικά. Το ωμό ψάρι αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ιαπωνικής κουζίνας. Κάποια ψάρια, που είναι πολύ καλά, τα ξέρει κανείς ήδη από τα κοινά sushi εστιατόρια. Από την άλλη υπάρχουν πιάτα με ασυνήθιστα υλικά και ψάρια με παράξενη γεύση, που τρώγονται αρκετά δύσκολα.
Ακόμα ένα ασυνήθιστο φαγητό ήταν το χοιρινό “knorpel”. Τα μέρη του κρέατος που εμείς συνήθως πετάμε αποτελούν για τους Ιάπωνες εκλεκτές λιχουδιές. Κατά τα άλλα, τα περισσότερα απ’ τα υπόλοιπα φαγητά τους είναι ως επί το πλείστον αρκετά νόστιμα – αν εξαιρέσουμε ορισμένες «ιδιαίτερες» σάλτσες που μπορούν να καταστρέψουν τη γεύση ολόκληρου του γεύματος. Είναι πολύ δύσκολο ν’ αποφασίσεις τι θέλεις να παραγγείλεις εάν σου δώσουν ένα μενού με λεζάντες που δεν καταλαβαίνεις ή φωτογραφίες φαγητών που δεν έχεις ξαναδεί ποτέ στη ζωή σου. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, το σούπερ μάρκετ που βρισκόταν κοντά στο σπίτι όπου μέναμε αποτέλεσε για μας μια «σίγουρη» λύση, αφού προμηθευόμασταν από εκεί noodles, φαγητό για τον φούρνο μικροκυμάτων αλλά και μπίρα. Η «ώρα για μπίρα» είναι ένα κομμάτι της καθημερινότητας που δεν περνάει ποτέ απαρατήρητο στην Ιαπωνία. Ζώντας μαζί με τους Ιάπωνες παρατηρείς ότι στο τέλος της μέρας φτάνει η «ώρα της μπίρας» κατά την οποία οι άνθρωποι έρχονται σε ευεξία ή μεθούν και συμπεριφέρονται περισσότερο «ανοιχτά» απ’ ό,τι συνήθως. Αν κάνεις μια βόλτα στην πόλη βλέπεις περαστικούς με κουστούμι, ντυμένους σαν επιχειρηματίες, να κινούνται βιαστικά απ’ το ένα σημείο στο άλλο. Ωστόσο, καθώς οι ώρες περνούν, οι συγκεκριμένοι άνθρωποι με το «επαγγελματικό λουκ» καταλήγουν στα μπαρ απ’ όπου συχνά βγαίνουν τρεκλίζοντας «κάνοντας οχτάρια», μοιάζοντας ουσιαστικά με εφήβους που μεθούν για πρώτη φορά! Συζητήσαμε γι’ αυτό το φαινόμενο με πολλούς Ιάπωνες, αλλά φαίνεται τελικά ότι δεν αποτελεί πρόβλημα γι’ αυτούς. Ακόμα και αν δούνε στο δρόμο έναν πολιτικό σε αυτή την κατάσταση, η εικόνα δεν τους ενοχλεί καθόλου. Ίσα ίσα, αυτός που πίνει θεωρείται «ανοιχτός» και «έξω καρδιά», ενώ για εκείνον που δεν πίνει επικρατεί η εντύπωση ότι κάτι κρύβει… Στην πρώτη ποδηλατική μας συνάντηση στους δρόμους του Τόκιο ανακαλύψαμε ότι οι πλασματικές εικόνες που είχαμε σχηματίσει για τη ζωή στην Ιαπωνία –μεταξύ των οποίων και οι ασφυκτικά γεμάτοι υπόγειοι σιδηρόδρομοι, τα κλειστοφοβικά διαμερίσματα και οι άνθρωποι με μάσκες για το καυσαέριο– ανταποκρίνονται μεν στην πραγματικότητα, αλλά κατά πολύ λιγότερο απ’ όσο προβάλλεται μέσω των μίντια.

Οι Ιάπωνες φορούν μάσκες μόνο για τρεις λόγους: όταν θέλουν να κρυφτούν και να γίνουν κατά κάποιον τρόπο «αόρατοι», όταν είναι άρρωστοι και δεν θέλουν να μεταδώσουν την ασθένειά τους σε άλλους ή όταν δεν θέλουν να κολλήσουν οι ίδιοι.

Γενικότερα η ψυχολογία του φόβου είναι κάτι που προκαλεί αίσθηση στην Ιαπωνία. Έπειτα από ένα διάστημα διαμονής στη χώρα σού προξενείται η εντύπωση ότι τα πάντα είναι επικίνδυνα. Μας είπαν π.χ. ότι τα λεωφορεία που εκτελούν νυχτερινά δρομολόγια είναι επικίνδυνα επειδή καμιά φορά τρακάρουν. Επίσης, είναι επικίνδυνο να βάλεις μπρος ένα αυτοκίνητο να ξεκινήσει εξαιτίας του ηλεκτρισμού. Κι εξίσου ριψοκίνδυνο είναι να πας σ’ ένα έρημο νταμάρι, μες στη μέση του πουθενά, για να κάνεις μερικά ωραία άλματα, επειδή μπορεί να εμφανιστεί η αστυνομία. Οπότε η όλη «κινδυνολογία» για τα πάντα έγινε για εμάς το συνεχές αστείο στο οποίο καταλήγαμε καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού!
Παρ’ όλα αυτά, η λύση των Ιαπώνων για ν’ αποφευχθεί ένας κίνδυνος είναι να ληφθούν περισσότερα μέτρα ασφαλείας. Για παράδειγμα, τοποθετούνται παραπάνω υπάλληλοι στους σταθμούς του μετρό και του σιδηροδρόμου για να επιβλέπουν τον χώρο και να προσέχουν να μην πέσει κανείς στις γραμμές ή να μην κολλήσει στις αυτόματες πόρτες. Ακόμα και σε εργοτάξια όπου εκτελούνται μικρότερα έργα υπάρχει πάντα κάποιος που ρυθμίζει την κίνηση των αυτοκινήτων και ένας άλλος που ειδοποιεί τους διαβάτες στο πεζοδρόμιο με σήματα και ειδικούς προβολείς. Όλοι αυτοί οι εντεταλμένοι υπάλληλοι καθιστούν τη γρήγορη μετακίνηση στην πόλη με ποδήλατο ολοένα και πιο δύσκολη καθώς πλησιάζει κανείς στην καρδιά της πόλης.

Ανακαλύψαμε ιδανικά σημεία για ποδηλασία οπουδήποτε και αν πήγαμε, ενώ κατάλληλες συνθήκες οδήγησης υπήρξαν και στα σημεία όπου δεν υπήρχαν υπάλληλοι επιτήρησης. Αν όμως κάποιοι από αυτούς σε αναγνώριζαν, αμέσως σε περικύκλωναν προτού το καταλάβεις. Φυσικά δεν μπορεί κανείς να ποδηλατήσει στους αχανείς χώρους των ιερών πάρκων, των εντυπωσιακών ναών και των αυτοκρατορικών κάστρων που βρίσκονται καταμεσής στην πόλη, ανάμεσα σε ογκώδεις γέφυρες, νεόδμητα κτίρια γραφείων και καλώδια υψηλής τάσης. Τα καλώδια αυτά είναι πάντα τοποθετημένα σωστά πάνω από το έδαφος, ούτως ώστε να μπορεί κανείς να τα επισκευάσει γρήγορα σε περίπτωση που προκληθεί βλάβη από τους συχνούς σεισμούς ή τους τυφώνες. Οι Ιάπωνες δείχνουν να είναι καλά προετοιμασμένοι γι’ αυτού του είδους τις καταστροφές.
Οδηγώντας κανείς μες στην πόλη, συναντάει και κάποια ειδικά διαμορφωμένα κτίρια που προορίζονται για περιπτώσεις που χρειάζεται οι κάτοικοι να
εκκενώσουν τις κατοικίες τους. Τα δελτία καιρού είναι σε θέση να προβλέψουν έναν τυφώνα και να ειδοποιήσουν τους κατοίκους μια βδομάδα προτού πλησιάσει στην περιοχή.

Φυσικές καταστροφές όπως οι παραπάνω, περίοδοι συνεχών βροχοπτώσεων, καθώς και το γεγονός ότι σκοτεινιάζει εντελώς στις 6 το απόγευμα αποτελούν συνθήκες που καθιστούν δύσκολη την ανάπτυξη μιας δυνατής ποδηλατικής σκηνής, καθώς οι αγώνες στο δάσος και η κατασκευή εμποδίων από λάσπη είναι ένα είδος πρόκλησης που δεν διαρκεί πολύ. Από την άλλη, υπάρχουν κάποιες περιοχές όπου πολλοί συγκεντρώνονται και κατασκευάζουν τέλεια σχηματισμένα εμπόδια από χώμα και λάσπη. Βρήκαμε ένα παρόμοιο μέρος δίπλα σε μια τεράστια λίμνη στην Οσάκα. Τα ειδικά διαμορφωμένα εμπόδια ήταν άρτια κατασκευασμένα και χρειάστηκαν δύο γύροι ώσπου να ολοκληρώσουμε όλοι μας και τους τρεις «διαδρόμους» της «πίστας» (κάθε «διάδρομος» περιλάμβανε τουλάχιστον 8 εμπόδια).

Υπήρχε ακόμα ένα μέρος με χωμάτινους λοφίσκους-εμπόδια στη μέση του δάσους. Περπατήσαμε για 30 λεπτά έως ότου φτάσαμε σε ένα όμορφο μονοπάτι με άψογα σχηματισμένα εμπόδια ιδανικά για άλματα, τα οποία ξεκινούσαν από μικρότερα και γίνονταν σταδιακά μεγαλύτερα. Οι ντόπιοι περνούσαν πολλή ώρα εκεί. Κατασκεύασαν έναν φούρνο από χώμα και πέτρες, ενώ ένα κορίτσι μάζευε ξύλα επί μία ώρα. Στη συνέχεια τα έκοψε και άναψε φωτιά. Ξαναεμφανίστηκε έπειτα από μισή ώρα φέρνοντας μια ζεστή, φρεσκοψημένη πίτσα, την οποία είχε μόλις ψήσει στον αυτοσχέδιο φούρνο. Καθίσαμε στις ξύλινες χειροποίητες καρέκλες, γύρω από το εξίσου χειροποίητο τραπέζι, και χαλαρώσαμε για λίγο βλέποντας τους ντόπιους ποδηλάτες να περνούν επιδέξια από τα μονοπάτια!

Σε άλλες περιοχές, το επίπεδο δυσκολίας των εμποδίων είναι πολύ μικρό, καθώς συναντάει κανείς ποδοσφαιρικές εγκαταστάσεις και μεγάλες λάμπες με έντονο φωτισμό για τη νύχτα, πλατφόρμες για freestyle άλματα με σκι σε λίμνη, go-kart, μονοπάτια και λωρίδες για bmx, καθώς και εκτάσεις με πολύ μικρά χωμάτινα εμπόδια –χαμηλότερα από 2 μέτρα– που μοιάζουν με ψηλά σαμαράκια.

Αν μένεις κοντά σε μια καλοοργανωμένη περιοχή μεγάλης έκτασης με εμπόδια είσαι τυχερός. Αν όμως χρειάζεται να διανύσεις πολλά χιλιόμετρα για να φτάσεις σε τέτοιους χώρους, τότε η Ιαπωνία δεν προσφέρεται για τόσο χρονοβόρες αποστάσεις. Και η αλήθεια είναι ότι με τον οικοδεσπότη μας Hiroo στη θέση του οδηγού περάσαμε ολόκληρους… αιώνες στο επαρχιακό οδικό δίκτυο, αναζητώντας το κατάλληλο μέρος για άλματα.
Το όριο ταχύτητας στις λεωφόρους είναι 80 χ.α.ω., ενώ στους επαρχιακούς ορεινούς δρόμους 40-50 χ.α.ω.  Τουλάχιστον νιώθει κανείς τυχερός όταν κοιτάζει το GPS και διαπιστώνει ότι απομένουν 100 χλμ. για να φτάσει στον προορισμό του. Εμάς, αντίθετα, μας πήρε δύο ώρες, γιατί θεωρείται επικίνδυνο να οδηγείς με μεγάλη ταχύτητα.

Αποδεικνύεται ταχύτερο να καλύπτεις μεγάλες αποστάσεις ταξιδεύοντας με τρένο από τη μία πόλη στην άλλη. Το “Shinkanse” ή «τρένο-σφαίρα» είναι το πλέον υπερσύγχρονο, αεροδυναμικό τρένο της Ιαπωνίας. Το ταξίδι με αυτό αγγίζει τα 300 χ.α.ω. και είναι ιδιαίτερα ξεκούραστο – αλλά και εξίσου ακριβό. Υπάρχουν ωστόσο και κάποια λιγότερο γρήγορα τρένα που θεωρούνται καλά. Παρ’ όλα αυτά υπάρχει ένα πρόβλημα: οι περισσότεροι χάρτες, ταμπέλες και πίνακες δρομολογίων στους σταθμούς είναι γραμμένοι στα ιαπωνικά. Κάποια μαθήματα ιαπωνικών δε θα πείραζαν κανέναν πριν έρθει στην Ιαπωνία…

Ωστόσο, το ταξίδι με τρένο είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για να εξερευνήσεις την επαρχία – ιδιαίτερα όταν η διαδρομή σου περνάει από εξοχικές τοποθεσίες εκτός πόλης. Τα τοπία που θα συναντήσεις θα σε κάνουν να συνειδητοποιήσεις την ομορφιά της ιαπωνικής υπαίθρου. Ο ταξιδιώτης θα θαυμάσει τις πολυάριθμες ρυζοκαλλιέργειες, τα δάση και τα ηφαίστεια, ενώ μπορεί να συναντήσει εξωτικά ζώα όπως πιθήκους, φίδια και τεράστιες αράχνες με έντονα χρώματα.

Η Ιαπωνία είναι μια χώρα πολύ διαφορετική από τις δικές μας! Οι ντόπιοι που συναντήσαμε εκεί ήταν απίστευτα ανοιχτόμυαλοι και ευγενικοί, ενώ φρόντισαν να μείνουμε απόλυτα ικανοποιημένοι από τα πάντα. Στο τέλος, συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν ένα από τα καλύτερα ταξίδια που έχουμε κάνει. Αναμφιβόλως το συνιστούμε ανεπιφύλακτα!