Singlespeed

Επιστροφή στην απλότητα

Κείμενο: Αντρέας Μαντόπουλος

Ποδήλατα με μία μόνο σχέση έχουν κάνει ξανά την εμφάνισή τους σε μεγάλους αριθμούς. Είμαστε μπροστά σε μια ακόμα αλλαγή στον τρόπο που οι ποδηλάτες αντιμετωπίζουν το ποδήλατο. Και αυτή τη φορά όλα βασίζονται σε μία και μόνο μία σχέση.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό του ποδηλάτου, και το οποίο χαρακτηριστικό  ευθύνεταi ιδιαιτέρως για τη δημοτικότητα του αγαπημένου μας μέσου ανά την υφήλιο, είναι η απλότητα.
Τα τελευταία χρόνια όμως, βλέπουμε μία αύξηση της πολυπλοκότητας, η οποία φαίνεται κυρίως στα ποδήλατα βουνού. Πλαίσια με πολύπλοκα συστήματα αρθρώσεων, εξελιγμένες υδραυλικές αναρτήσεις και στους δύο τροχούς με αφθονία ρυθμίσεων, υδραυλικά δισκόφρενα και φυσικά πολλές (27 και πάμε για τις 30) σχέσεις ταχυτήτων. Ωραία και χρήσιμα όλα τα παραπάνω, καθώς συντελούν ιδιαιτέρως στην άνεση και στην απόδοση. Δεν υπάρχουν πλέον απροσπέλαστα εδάφη και μετά την προσεκτική ρύθμιση όλων των παραμέτρων της ανάρτησης (κάτι που προϋποθέτει κάποιες γνώσεις και αρκετή εμπειρία όπως ξέρουμε), και επιλέγοντας τις κατάλληλες σχέσεις ταχυτήτων, ο ποδηλάτης έχει τη δυνατότητα να καλύπτει εύκολα μεγάλες αποστάσεις σε αφιλόξενο έδαφος με ιδιαίτερα αφιλόξενες (και εξίσου συναρπαστικές) κλίσεις. Κάποιες φορές μέσα στον χρόνο (1 ή 2 για χρήση Σαββατοκύριακου, και με την προϋπόθεση ότι προσέχουμε ιδιαιτέρως το ποδήλατό μας καθαρίζοντας και λιπαίνοντας το σωστά ύστερα από κάθε εξόρμηση) έρχεται η ώρα του service το οποίο και θα αναλάβει το ποδηλατικό κατάστημα ύστερα από προκαθορισμένο ραντεβού, ο καθορισμός του οποίου έχει πολλές ομοιότητες με αυτόν ενός ραντεβού με γιατρό-καθηγητή πανεπιστημίου. Εξαέρωση δισκόφρενων, αλλαγή σε λάδια και σε τσιμούχες αναρτήσεων, είναι μόνο μερικές από τις εργασίες του service.

Εργασίες οι οποίες απαιτούν ιδιαίτερες γνώσεις και ειδικά εργαλεία και αυξάνουν την εξάρτηση ποδηλάτη-μηχανικού. Αφού λοιπόν στερηθούμε για τουλάχιστον ένα δεκαήμερο το αγαπημένο μας ποδήλατο, θα συνεχίσουμε χαρούμενοι (αν όλα πάνε καλά) τους αγώνες και τις εξορμήσεις μας. Και εννοείται πως έχουμε μάθει να διορθώνουμε και μόνοι μας κάποια μικροπροβληματάκια στις αλλαγές ταχυτήτων έτσι δεν είναι;

Σκέφτομαι με τόση νοσταλγία τις εποχές που προσπαθώντας να επιλύσω τα προβλήματα στις αλλαγές ταχυτήτων του αγαπημένου μου hardtail, περιφερόμουν με συμπτώματα κατάθλιψης στα ποδηλατικά καταστήματα από Βορρά σε Νότο και από Ανατολή σε Δύση. Η εύκολη και συμφέρουσα διάγνωση ήταν πάντα «προβληματικό πλαίσιο».

Ελάχιστα καταστήματα διέθεταν το εργαλείο για τον έλεγχο και το ίσιωμα της βάσης στήριξης του οπίσθιου εκτροχιαστή. Και σε ακόμη λιγότερα υπήρχε η γνώση για τη σωστή του χρήση. Όταν λοιπόν μάλλον από ανάγκη απέκτησα το δικό μου αντίστοιχο εργαλείο, διάβασα προσεκτικά τις οδηγίες και ως δια μαγείας είχα πλέον τις τελειότερες αλλαγές ταχυτήτων. Αυτά βέβαια συνέβαιναν στα τέλη του περασμένου αιώνα, και δεν πρέπει πλέον να μας ανησυχούν καθώς τα σύγχρονα συνεργεία των περισσότερων ποδηλατικών καταστημάτων έχουν πλέον εκσυγχρονιστεί!

ΜΟΝΟΓΑΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Ίσως όλα τα παραπάνω να ευθύνονται για τη νέα ποδηλατική μόδα η οποία ακούει στο όνομα singlespeed αλλά και fixed gear για ακόμη πιο ακραίες καταστάσεις. Επιστροφή στην απλότητα λοιπόν με ποδήλατα χωρίς αλλαγές ταχυτήτων, με μία και μόνο σχέση. Για το βουνό αλλά και την πόλη. Στην οποία πόλη, δεν είναι πλέον λίγοι αυτοί που τολμούν να βγάλουν τα ποδήλατα χωρίς ελεύθερο στο πίσω κέντρο (fixed gear) και χωρίς φρένα (και χωρίς κανένα συρματόσχοινο προφανώς)από την πίστα κατευθείαν στον δρόμο.

Οι περισσότεροι από τους ποδηλάτες που χρησιμοποιούν ποδήλατο χωρίς ταχύτητες περιγράφοντας τις εντυπώσεις τους αναφέρουν πως η χρήση ενός singlespeed φέρνει πάλι πίσω την χαρά που πρωτοαισθανθήκαμε κάνοντας ποδήλατο όταν ήμασταν παιδιά. Και πως δεν καταλαβαίνουμε την εγκεφαλική ενέργεια που καταναλώνουμε αλλάζοντας
ταχύτητες, μέχρι αυτές να μας λείψουν. Τότε λοιπόν ανακαλύπτουμε πως η γωνιά του εγκεφάλου μας η οποία μέχρι τώρα αναρωτιόταν για το πότε πρέπει να αλλάξουμε ταχύτητα και ποια πρέπει να είναι αυτή, είναι πλέον ελεύθερη να απολαύσει το τοπίο και τις αισθήσεις, όπου επιπλέον πόνος ίσως βέβαια να είναι και μία από αυτές. 5 με 6 δεκαετίες πριν, τα ποδήλατα/εργαλεία με τα οποία κυκλοφορούσε ο κόσμος δεν διέθεταν
ταχύτητες. Και ζύγιζαν και πάνω από 20 κιλά. Θυμάμαι τις ποδηλατικές ιστορίες του παππού μου, ο οποίος πηγαινοερχόταν καθημερινά στην εργασία του εκτελώντας την διαδρομή Κάτω Πατήσια- ¨Περαίας¨ (Πειραιάς για τους νεότερους) καβάλα στο μαύρο του Phillips με τον διπλό οριζόντιο.

Εντάξει υπήρχαν και τα 3τάχυτα (με κέντρα εσωτερικών ταχυτήτων Sturmey Archer) όμως ελάχιστα από αυτά κυκλοφορούσαν στην παλιά Αθήνα.

Η ΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ

Αν ταξιδέψουμε στο Μανχάταν του σήμερα, θα δούμε τους ποδηλάτες courier οι οποίοι χρησιμοποιούν singlespeed ποδήλατα δρόμου. Σκεπτικό τους είναι η ελάχιστη συντήρηση αυτών, καθώς εργάζονται διανύοντας δεκάδες χιλιόμετρα καθημερινά. Βέβαια το Μανχάταν είναι αρκετά πιο επίπεδο από την Αθήνα.

Επίσης εδώ και αρκετά χρόνια, έχουμε δει να κυκλοφορούν, κυρίως στις αγορές Η.Π.Α. και Βρετανίας, singlespeed hardtail mountain bikes, τα οποία χρησιμοποιούν αθλητές αλλά και χομπίστες ως δεύτερα ποδήλατα, κυρίως κατά την διάρκεια των χειμερινών μηνών κάνοντας προπόνηση δύναμης. Σύμφωνα με τα λεγόμενα τους, η σχέση γραναζιών την οποία επιλέγουν είναι αυτή που στις περισσότερες συνθήκες φαίνεται λάθος.

Μεγάλη δυσκολία στις απότομες ανηφόρες με τους τετρακέφαλους να καίνε ανυπόφορα καθώς τα πόδια ίσα που καταφέρνουν να γυρίσουν τα πετάλια (βελτίωση της δύναμης). Το σπρώξιμο του ποδηλάτου παύει επίσης να προκαλεί συναισθήματα ντροπής και δεν θα αργήσει να έρθει η μέρα της ευτυχίας και ικανοποίησης, καθώς ολόκληρη η ανηφόρα θα βγει επάνω στο ποδήλατο. Και ξαφνικά να η κατηφόρα και τα πόδια γυρίζουν σαν τρελά χωρίς να μπορούν να βρουν την παραμικρή αντίσταση από τα πετάλια (βελτίωση της κίνησης περιστροφής). Όταν τα παραπάνω συνδυάζονται με την παντελή απουσία αναρτήσεων μιλάμε για μία άνευ προηγουμένου ταυτόχρονη βελτίωση της τεχνικής. Η προσοχή του ποδηλάτη βέβαια πρέπει να παραμένει τεταμένη καθώς ο τυρρανόσαυρος
Rex δεν αποκλείεται να καραδοκεί μετά την επόμενη στροφή του μονοπατιού!

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Εξετάζοντας λίγο πιο τεχνικά τα singlespeed ποδήλατα παρατηρούμε κάποια σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τα ποδήλατα με ταχύτητες.
Σαφώς μεγαλύτερη αξιοπιστία.
Ομαλότερη λειτουργία
Ανθεκτικότερος πίσω τροχός με πολύ πιο συμμετρικό «πιατάρισμα» καθώς οι δεξιές ακτίνες
μπορούν να πλησιάζουν περισσότερο το άκρο του κέντρου μιας και απουσιάζει η γνωστή και ογκώδης κασέτα γραναζιών.
Χαμηλότερο βάρος, καθώς απουσιάζουν οι εκτροχιαστές, τα χειριστήρια τους, οι μπροστινοί δίσκοι και η κασέτα. Η αλυσίδα επίσης είναι πολύ κοντύτερη σε σχέση με αυτή των ποδηλάτων με ταχύτητες.
Η αλυσίδα βρίσκεται πάντοτε σε απόλυτη ευθεία καθώς το μπροστινό γρανάζι βρίσκεται σε
απόλυτη ευθυγράμμιση με το πίσω, συνεπώς η φθορά της είναι πολύ μικρότερη, και η μεταφορά της ενέργειας γίνεται με μεγαλύτερη επιτυχία.
Ο αναγκαστικά μικρός μπροστινός δίσκος των singlespeed mountain ποδηλάτων δημιουργεί μεγαλύτερη απόσταση από το έδαφος και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το ευκολότερο πέρασμα του ποδηλάτου ανάμεσα από τα απειλητικά βραχάκια.
Χαμηλότερη στάθμη θορύβου, καθώς η αλυσίδα δεν μάχεται πλέον τα chainstays.
Ευκολότερος καθαρισμός και συντήρηση γενικότερα.
Όσον αφορά τα μειονεκτήματα, αυτά συνοψίζονται στο εξής ένα, που δεν είναι άλλο από την απουσία των ταχυτήτων με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η ΑΓΟΡΑ

Πολλές εταιρείες σήμερα προσφέρουν κάποια μοντέλα singlespeed mountain αλλά και δρόμου, τα οποία πληθαίνουν χρόνο με το χρόνο. Στα περισσότερα μοντέλα δρόμου, το κέντρο του πίσω τροχού διαθέτει ένα επιπλέον γρανάζι στην απέναντι πλευρά. Το γρανάζι αυτό δεν προσφέρει ελεύθερο. Γυρίζοντας λοιπόν τον τροχό ανάποδα έχουμε ποδήλατο fixed gear (σύστημα flip flop).

Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν και ταυτόχρονα έχουν περισσότερη πλάκα, καθώς η απουσία του ελεύθερου μας αναγκάζει να γυρίζουμε τα πόδια μας συνεχώς αν θέλουμε να κινούμαστε. Ακίνητα λοιπόν πετάλια=ακίνητος πίσω τροχός.

Τι ακριβώς λοιπόν εκφράζει αυτή η νέα τάση;
Την ανάγκη του καταναλωτή για επιστροφή στην απλότητα, ή αυτή του marketing για νέες μόδες και ενίσχυση της αγοράς; Προσωπικά, πιστεύω και τα δύο. Ο συνδυασμός με την τάση του vintage και της αναπαλαίωσης δημιουργούν ταυτόχρονα μία
άλλη άποψη.

Αυτή την στιγμή πάντως, ερασιτεχνικοί αγώνες για singlespeed έχουν ήδη αρχίσει δειλά δειλά να κάνουν την εμφάνιση τους και σίγουρα η ιδέα τους αποτελεί μία πραγματική πρόκληση.