Πρόσφατα, έχουν αναπτυχθεί και προταθεί πολλές θεωρίες που συνδέουν τη βιομηχανοποιημένη παραγωγή τροφής με την αύξηση του σωματικού βάρους και κυρίως του σωματικού λίπους.
Μία από τις πιο σημαντικές θεωρίες προτείνει ότι η έλλειψη σημαντικών θρεπτικών από τη διατροφή αυξάνει την πιθανότητα να πάσχει κάποιος από παχυσαρκία.
Bιομηχανοποίηση της παραγωγής τροφίμων
Η ανθρωπότητα ανακάλυψε τη γεωργία πριν από 8 χιλιάδες χρόνια περίπου. Μέχρι τότε, οι άνθρωποι μπορούσαν να αποκτήσουν τροφή είτε με το κυνήγι είτε με τη συλλογή τροφίμων από φυτά και δέντρα σε άγρια κατάσταση. Με την ανακάλυψη της καλλιέργειας και της εξημέρωσης των ζώων που τα έκανε οικόσιτα η ανάγκη για κυνήγι και συλλογή τροφής μειώθηκε σημαντικά.
Το πρώτο βήμα λοιπόν, για την τρομερή αύξηση του πληθυσμού έγινε πριν από αρκετές χιλιάδες χρόνια. Στην πορεία της ιστορίας της ανθρωπότητας, η εξημέρωση των ζώων και η καλλιέργεια τροφής βοήθησε σημαντικά τον άνθρωπο στην εξέλιξή του, όπως η εγκατάσταση των νομάδων σε συγκεκριμένες περιοχές (μέχρι τότε οι άνθρωποι ακολουθούσαν τα ζώα που κυνηγούσαν) και άλλα. Ο άνθρωπος δημιούργησε πόλεις και αυτό που σήμερα ονομάζουμε πολιτισμό.
Τα δάση μετατράπηκαν σε βοσκοτόπια για τη σίτιση των οικόσιτων ζώων και σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις (με τις γνωστές σε όλους συνέπειες για το περιβάλλον). Στη συνέχεια, ανακαλύφθηκαν τα λιπάσματα, δηλαδή ουσίες που αυξάνουν ή βοηθάνε την παραγωγή, δηλαδή περισσότερη σοδειά από λιγότερο έδαφος. Στην αρχή τα λιπάσματα ήταν φυσικής προέλευσης (όπως οι κουτσουλιές των πτηνών, γι’ αυτό είχαν τους περιστερώνες) αλλά σύντομα, και με την εξέλιξη της χημείας, τα λιπάσματα έγιναν χημικά. Τα χημικά λιπάσματα απογείωσαν την παραγωγή, αλλά με ένα σημαντικό για την υγεία κόστος.
Λιπάσματα και θρεπτικά
Τα μοντέρνα χημικά λιπάσματα είναι ιδιαίτερα τοξικές και καρκινογόνες ουσίες, οι οποίες βοηθάνε σημαντικά τον όγκο της παραγωγής τροφής. Οι περισσότεροι γνωρίζουν ήδη ότι η εμφάνιση καρκίνου σε άτομα που ασχολούνται επαγγελματικά με τη γεωργία και εκτίθενται σε χημικά που βοηθάνε την παραγωγή εμφανίζουν καρκίνο πιο συχνά από ότι θα περίμενε κανείς. Φαίνεται, ότι τα χημικά που έρχονται σε επαφή, που είναι γνωστό ότι πολλά από αυτά είναι καρκινογόνα, συντελούν στην εμφάνιση καρκίνου.
Στον καρπό το αποτέλεσμα της εφαρμογής πολλών λιπασμάτων προκαλούν προβληματισμό. Όσοι αγοράζουν τρόφιμα βιολογικής καλλιέργειας ή έχουν κήπο με τη δική τους παραγωγή σίγουρα έχουν παρατηρήσει τη διαφορά στην υφή, στο χρώμα, την οσμή και στη γεύση οπωροκηπευτικών και φρούτων σε σχέση με τα προϊόντα μαζικής παραγωγής.
Σε πολλές μελέτες που έχει αποδειχθεί ότι τα προϊόντα μαζικής παραγωγής είναι φτωχά σε θρεπτικά, ειδικά σε βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και άλλα σημαντικά θρεπτικά στοιχεία. Αντιθέτως, είναι πιο πλούσια σε νερό και θερμίδες. Δηλαδή, περιέχουν πολλές «κενές» θερμίδες χωρίς να περιέχουν τα αναγκαία θρεπτικά στοιχεία. Για να το πούμε ακόμα πιο απλά, ένα πορτοκάλι μαζικής παραγωγής περιέχει περισσότερες θερμίδες και νερό σε σχέση με ένα πορτοκάλι βιολογικής παραγωγής, ενώ περιέχει πολύ λιγότερη βιταμίνη C (για παράδειγμα).
Στον οργανισμό
Η επίδραση στον οργανισμό που τρέφεται με φτωχής ποιότητας τροφές είναι ότι γεμίζει από θερμίδες, αλλά οι σημαντικές βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία απουσιάζουν. Σύμφωνα με ειδικούς αυτό μπορεί να έχει μία πολύ παράδοξη συνέπεια για τον οργανισμό: αίσθημα πείνας, αν και ο οργανισμός είναι πλήρης από θερμίδες.
Πώς προκαλείται η πείνα
Σύμφωνα με τα σύγχρονα δεδομένα, το αίσθημα πείνας προκαλείται από ένα συνδυασμό ερεθισμάτων, όπως το χαμηλό επίπεδο γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα και το χαμηλό επίπεδο αμινοξέων (τα βασικά δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών). Όταν το επίπεδο γλυκόζης στο αίμα πέφτει (μια κατάσταση που ονομάζεται υπογλυκαιμία) πολλοί αναφέρουν ότι έχουν όρεξη για κάτι γλυκό. Όταν το επίπεδο των λιπαρών στο αίμα πέφτει πολλοί αναφέρουν ότι έχουν όρεξη για κάτι πλούσιο σε λιπαρά. Πάντως, πολλοί άνθρωποι δε διαφοροποιούν την πείνα τους και απλά πεινάνε.
Το πρόβλημα είναι, ότι η έλλειψη μίας βιταμίνης (για παράδειγμα C) δεν προκαλεί πείνα για τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C (όπως τα πορτοκάλια)! Πολλοί ειδικοί συμπεραίνουν ότι άτομα με έλλειψη μιας βιταμίνης, ενώ είναι πλήρεις σε θερμίδες νιώθουν πείνα γιατί τους λείπουν μία ή περισσότερες βιταμίνες. Ο οργανισμός δεν μπορεί να δώσει κάποιο ιδιαίτερο «σήμα» ότι του λείπουν βιταμίνες και δίνει «σήμα» ότι απλά πεινάει. Το άτομο που τρώει αρκετά αλλά συνεχίζει να πεινάει, είναι γιατί δεν τρώει τροφές πλούσιες σε βιταμίνες και οι τροφές που καταναλώνει είναι «κενές» από θρεπτικές ουσίες, έτσι ενώ ο οργανισμός ζητάει βιταμίνες, λαμβάνει απλώς ακόμα περισσότερες θερμίδες.
Πώς μπορούμε να οχυρωθούμε
Οι παραπάνω θεωρίες είναι ευρέως αποδεκτές, αλλά δε θεωρούνται αποδεδειγμένες. Δεν υπάρχουν ακράδαντα επιστημονικά στοιχεία που να τις αποδεικνύουν, αλλά πολλοί ειδικοί τις δέχονται ως πιθανότατα πραγματικές και εγώ είμαι ένας από αυτούς.
Ο απλούστερος τρόπος να προστατευτούμε είναι να προτιμάμε προϊόντα βιολογικής προέλευσης. Όταν ρωτάω μερικούς γιατί δεν καταναλώνουν προϊόντα βιολογικής προέλευσης οι περισσότεροι μου απαντούν ότι δεν εμπιστεύονται τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Δεν εμπιστεύονται τους οργανισμούς πιστοποίησης και θεωρούν ότι θέλουν να τους ξεγελάσουν. Συμφωνώ ότι οι μηχανισμοί ελέγχου δεν είναι άτρωτοι ούτε αδιάφθοροι, αλλά με αυτήν τη λογική πως είναι δυνατόν να εμπιστευτείς οτιδήποτε. Το σκάνδαλο με το ηλιέλαιο-ορυκτέλαιο είναι πρόσφατο και η εμπιστοσύνη του κοινού για μια ακόμα φορά κλονισμένη. Οι μηχανισμοί ελέγχου τροφίμων είναι παντού και πάντα διαβλητοί, αλλά δεν αρκεί αυτό για να μας αποθαρρύνει να αναζητήσουμε το καλύτερο για την υγεία μας. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει ο κίνδυνος της εξαπάτησης, αλλά τηρούμε μια στάση υπευθυνότητας απέναντι στον εαυτό μας και στην κοινωνία και επιλέγουμε τα καλύτερα προϊόντα για να προστατευτούμε όσο καλύτερα γίνεται. Αξίζει. Μην ξεχνάτε ότι αγοράζοντας βιολογικά δείχνουμε μία κατεύθυνση με τη στάση μας σε σχέση με την υγεία μας, το περιβάλλον που θα κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας και την πορεία της ανάπτυξης που θέλουμε για τον πολιτισμό μας. Η αγορά κινείται με τζίρους και όσο αυξάνει ο «πράσινος» τζίρος δείχνουμε με τα ευρώ μας την πορεία της προόδου που θέλουμε. Δείξτε λοιπόν τη σωστή πορεία!