Εσύ πόσα βγάζεις;

Η σημασία του εργομετρικού ελέγχου

Στις ημέρες μας, που οι προπονητές σέβονται τους αθλητές τους επιμένουν να γνωρίζουν σε βάθος την aθλητική επιστήμη, για να μπορέσουν να εφαρμόσουν αποτελεσματικά όλες εκείνες τις διαδικασίες αξιολόγησης προκειμένου να συλλέξουν πληροφορίες, με απώτερο σκοπό την επεξεργασία τους για τη μεγιστοποίηση της aθλητικής aπόδοσης.

Από τον Γιώργο Βαβέτση Ph.D. Κλινικός Εργοφυσιολόγος – ΙΑΣΩ General Sports & Wellness Director – Biofit

Η θεμελίωση της επιστήμης της Εργοφυσιολογίας στηρίχθηκε στην περιέργεια της αναζήτησης του αγνώστου, συνοδευόμενη από τη διορατικότητα και την έμπνευση των επιστημόνων που την υπηρέτησαν, για να δώσουν εναύσματα και θάρρος για νέες ανακαλύψεις. Η επινόηση επιστημονικών οργάνων και μηχανημάτων αποτέλεσε και αποτελεί φάρο για την επιστήμη της aξιολόγησης των aθλητών.

Μέχρι πρόσφατα ο εργομετρικός ελεγχος αποτελούσε προνόμιο των επαγγελματιών αθλητών. Το υψηλό του κόστος, αλλά και η αναγωγή των συμπερασμάτων σε προπονητική διαδικασία, καλυπτόταν μόνο από το εξειδικευμένο προσωπικό των ομάδων ή την οικονομική άνεση των αθλητών. Η ευρύτατη εφαρμογή της Αθλητικής Επιστήμης και η τεχνολογική εξέλιξη του εξοπλισμού πλέον έχει μειώσει το κόστος και έχει αυξήσει την προπονητική χρησιμότητα των μετρήσεων. Η αξιολόγηση φυσικών ικανοτήτων δεν είναι πια πολυτέλεια και προνόμιο λίγων. Η αποτελεσματικότητα οποιουδήποτε προπονητικού προγράμματος ήταν πάντα εξαρτημένη από τον βαθμό εξατομίκευσής του. Τώρα που οι μέθοδοι αξιολόγησης έχουν εξελιχθεί, το εύρος χρήσης τους αυξάνεται και το κόστος τους μειώνεται σημαντικά. Η αξιολόγηση είναι πια και πιο αναγκαία και πιο προσιτή.

Η ποδηλασία δρόμου είναι ένα άθλημα αντοχής, η οποία απαιτεί μεγάλες πηγές ενέργειας, έτσι ώστε να διατηρηθεί υψηλή ένταση για διάρκεια πολλών χιλιομέτρων. Αρκετές μελέτες συσχετίζουν την ποδηλασία όχι μόνο με την ικανότητα να ανταποκριθεί κάποιος στις φυσιολογικές απαιτήσεις του αθλήματος αλλά και με το μορφολογικό προφίλ του ποδηλάτη.
Υπάρχουν πάρα πολλές παράμετροι, οι οποίοι χρησιμοποιούνται τόσο στην επαγγελματική όσο και την ερασιτεχνική ποδηλασία δρόμου και καταδεικνύουν, αξιολογούν και προβλέπουν τις επιδόσεις των αθλητών, συγκρίνοντας τους ερασιτέχνες με τους επαγγελματίες, τις γυναίκες με τους άνδρες, αλλά και τους ενήλικες αθλητές με μικρότερούς τους. Για πάρα πολλά χρόνια, η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2max) θεωρείται μία από τις σημαντικότερες παραμέτρους και ίσως η σπουδαιότερη, για την αξιολόγηση της Αερόβιας Ικανότητας των αθλητών της ποδηλασίας.

Στην βάση της προπονητικής διαδικασίας, οι αθλητές διαφέρουν κατά πολύ στην ικανότητα αυτή, που όμως με την κατάλληλη μεθοδολογία, μεγιστοποιείται σε σημείο που πρόσθετες επιβαρύνσεις και καταπονήσεις θα την βελτιώσουν ελάχιστα έως καθόλου. Περιοριστικοί συνδυαστικοί παράγοντες της VO2max μπορεί να είναι η περιορισμένη αναπνευστική χωρητικότητα ή η περιορισμένη κατανάλωση οξυγόνου από τα μιτοχόνδρια των μυϊκών κυττάρων, μορφές αναιμίας και στίγματος, όπως και αρκετοί άλλοι βιοχημικοί παράμετροι. Αν και επικρατεί η γενική χρήση της VO2max, δεν έχει αποδειχθεί η πρόβλεψή της στην απόδοση στην αερόβια ικανότητα μεταξύ ενός επαγγελματία και ενός ερασιτέχνη ποδηλάτη. Αντίθετα, άλλες παράμετροι μπορούν να φανούν ιδιαίτερα χρήσιμες για την εκτίμηση και την πρόβλεψη της απόδοσης σε ποδηλάτες αντοχής.

Πολύ σημαντικές παράμετροι επίσης είναι η αερόβια ισχύς, ο τρόπος και ο ρυθμός αναπνοής (αερισμός ανά λεπτό, πνευμονικός αερισμός-VE, αναπνευστική συχνότητα, αναπνευστικός όγκος), το αναπνευστικό ισοδύναμο-eqVO2, τα επίπεδα συγκέντρωσης γαλακτικού οξέος στο αίμα, η αποτελεσματικότητα Δέλτα-DE, η ποδηλατική οικονομία –CE, καθώς και η ένταση κατά την οποία παρουσιάζεται η απόλυτα υψηλότερη οξείδωση των λιπών – Fatmax. Πρόσφατα έχουν προστεθεί δύο νέες παράμετροι και δεν είναι άλλες από την ελάχιστη ισχύ που προκαλεί η VO2max -wVO2max και η ανταπόκριση της κατανάλωσης οξυγόνου σε συνάρτηση με τις μεταβολές στην ένταση της άσκησης-dVO2.
Η μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού- Heart rate variability (HRV) δείχνει επίσης μεγάλο ενδιαφέρον για την αξιολόγηση, όχι μόνο του συμπαθητικού νευρικού συστήματος (SNS), αλλά και του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος (PNS). Πρόσφατες μελέτες υποστηρίζουν ότι η συμμετοχή του αναερόβιου μηχανισμού, όπως επίσης και της νευρομυϊκής αποτελεσματικότητας, είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά για να εξηγήσουν την απόδοση σε αθλήματα αντοχής όπως η ποδηλασία.
Οι διατροφικές συμβουλές και κατευθύνσεις από ειδικούς, η σύσταση του σώματος, η μέτρηση του μεταβολικού ρυθμού σε ηρεμία, η ισοκινητική δύναμη των άκρων (άνω & κάτω), η μυϊκή δύναμη, η ευλυγισία, η αρθρωκινητική και η ιδιοδεκτικότητα είναι επίσης παράμετροι οι οποίοι μπορούν να αξιολογηθούν και με τα αποτελέσματά τους να υπάρξει ολοκληρωμένη προπονητική προσέγγιση.

Έτσι λοιπόν, με έναν εργομετρικό έλεγχο, συνολικά μπορούμε να:
• Αναφερθούμε και να αξιολογήσουμε το επίπεδο της φυσικής κατάστασης ποδηλατών από διαφορετικές ηλικιακές κατηγορίες και δραστηριότητες (βουνό, άσφαλτο κλπ).
• Να μετρήσουμε και να αξιολογήσουμε αναπνευστικές παραμέτρους, χρήσιμες για παιδιά και ενήλικες.
• Να μετρήσουμε τις ενεργειακές απαιτήσεις του οργανισμού μέσω του μεταβολικού ρυθμού του τόσο σε κατάσταση ηρεμίας, όσο και άσκησης.
• Να παρακολουθήσουμε την πρόοδο αποκατάστασης των ασκούμενων που έχουν υποστεί κάποιον μυοσκελετικό τραυματισμό.
• Να σχεδιάσουμε με ακρίβεια ένα προπονητικό πρόγραμμα με στόχο τη βελτίωση παραμέτρων που κατά τον εργομετρικό έλεγχο έχουν βρεθεί να υστερούν.
• Να αξιολογήσουμε την επιτυχία ενός προπονητικού προγράμματος και να αναθεωρήσουμε τον σχεδιασμό του αν χρειάζεται.
Να αντιμετωπίσουμε ως ένα βαθμό κάποιου είδους προβλήματα (π.χ. βάδιση, μυϊκές ανισορροπίες κ.λ.π.)